Historia

Zakład wywodzi swoje początki od czasu reaktywacji krakowskiego Wydziału Leśnego. Początkowo powołano Zarządzeniem Ministra Szkolnictwa Wyższego z dnia 26 września 1963 roku Katedrę Pozyskiwania i Technologii Drewna oraz Użytków Niedrzewnych (z dniem 1 października1963 roku) wraz z dwoma zakładami (Pozyskiwania i Technologii Leśnych Użytków Niedrzewnych oraz Nauki o Drewnie i Towaroznawstwa Drzewnego). Ostatecznie, w roku akad. 1964/65 ustala się następująca struktura organizacyjna jednostki: Katedra Pozyskiwania i Technologii Drewna oraz Leśnych Użytków Niedrzewnych (prof. K. Rogaliński) z dwoma zakładami (Zakład Leśnej Produkcji Niedrzewnej – prof. K. Rogaliński, Zakład Nauki o Drewnie i Towaroznawstwa Drzewnego – doc. mgr inż. Stanisław Bielczyk). Organizatorem jednostki i jej pierwszym kierownikiem był prof. dr Kamil Rogaliński. Katedra intensywnie się rozwija, co skutkuje w roku 1966/67 strukturą organizacyjną obejmującą 2 zakłady (Zakład Leśnej Produkcji Niedrzewnej – prof. K. Rogaliński, Zakład Nauki o Drewnie i Towaroznawstwa Drzewnego – doc. S. Bielczyk) oraz sześć pracowni: Anatomii Drewna (Jacek Więckowski), Budowy i Własności Drewna, Izotopowych Badań Drewna, Dokumentacji Naukowo-Technicznej (vakat), Mechanizacji Prac Leśnych (doc. dr inż. Bolesław Wachacki) i Transportu Leśnego (doc. dr inż. Kazimierz Kozikowski).

W 1968 roku, zgodnie z panującymi ówcześnie tendencjami w miejsce Katedry powołano Instytut. Początkowo Instytut Techniki Leśnej (dyr. prof. K. Rogaliński) z pięcioma zakładami: Użytkowania Lasu (prof. dr inż. Kamil Rogaliński), Inżynierii i Melioracji Leśnych (doc. dr hab. inż. Henryk Bielecki), Maszynoznawstwa i Mechaniki Prac Leśnych (doc. dr inż. Bolesław Wachacki), Transportu Leśnego (doc. dr inż. Kazimierz Kozikowski), Technologii Węgli Drzewnych i Aktywnych (dr inż. Tadeusz Giecewicz), a od roku 1970 Instytut Użytkowania Lasu i Inżynierii Leśnej (dyr. prof. K. Rogaliński oraz wicedyrektorzy doc. dr hab. Stanisław Koczwański i doc. dr hab. inż. Zenon Muszyński) z czterema zespołami (Pozyskania Drewna i Użytków Ubocznych, Nauki o Surowcu Drzewnym, Transportu Leśnego oraz Inżynierii Leśnej). Na początku roku akad. 1970/71 dyrektorem Instytutu zostaje doc. dr inż. Kazimierz Kozikowski. Od roku akad. 1973/74 stanowisko dyrektora Instytutu obejmuje ponownie prof. K. Rogaliński.

W 1982 roku miała miejsce kolejna reorganizacja Katedry. W miejsce dotychczasowego Instytutu powstaje Katedra Użytkowania Lasu i Drewna (prof. K. Rogaliński). W roku 1984, po przejściu dotychczasowego kierownika na emeryturę, kierownikiem Katedry Użytkowania Lasu i Drewna został doc. dr hab. inż. Zenon Muszyński. W 1987 roku powołano przy Katedrze Studia Podyplomowe Użytkowania Lasu i Transportu Leśnego (prof. Z. Muszyński) działające nieprzerwanie do czasów współczesnych. Po przejściu prof. dr hab. Z. Muszyńskiego na emeryturę kierownictwo Katedry objął w roku 1995 prof. dr hab. inż. Janusz Sowa.

Zakład był i jest wielodyscyplinarną jednostką naukową, obejmującą problematykę szeroko rozumianego użytkowania lasu. Obecnie obejmuje swoim działaniem następujące dyscypliny dydaktyczne: Pozyskiwanie drewna (prof. dr hab. J. Sowa) i Transport leśny (dr hab. W. Gil), Ekotechnologię pozyskiwania drewna (prof. dr hab. J. Sowa), Drewnoznawstwo (prof. dr hab. inż. A. Barszcz), Naukę o surowcach leśnych (prof. dr hab. inż. A. Barszcz) oraz Ergonomię w leśnictwie (prof. dr hab. J. Sowa). Katedra prowadzi także przedmiot obligatoryjny Gospodarka Leśna w Unii Europejskiej (dr hab. W. Gil) oraz 5 elektywów, a także zajęcia na Podyplomowym Studium Użytkowania Lasu i Transportu Leśnego ( J. Sowa, A. Barszcz, W. Gil, G. Szewczyk, Stańczykiewicz A.). Obecnie w Zakładzie działalność naukowo-dydaktyczną prowadzi 16 osób: 2 profesorów, 6 adiunktów, 6 doktorantów oraz 2 pracowników naukowo-technicznych.

Badania

Podstawowe kierunki badawcze

Badania naukowe Zakładu związane są przede wszystkim z optymalizacją i racjonalizacją wykorzystania leśnej bazy surowcowej oraz z doskonaleniem metod organizacji pracy i unowocześnieniem procesów technologicznych użytkowania lasu w terenach górskich, w powiązaniu z systemowymi rozwiązaniami ekotechnologii i ergonomii w procesie pozyskania drewna i leśnych surowców niedrzewnych. Do podstawowych kierunków badawczych zaliczyć należy:

• Badania nad wpływem prac pozyskaniowych w drzewostanach górskich na środowisko leśne, w tym ocena zmian zwięzłości gleby za pomocą penetrometru (fot.) oraz modernizacją procesów pozyskiwania drewna pod kątem technologii minimalizujących negatywny wpływ na środowisko leśne.
• Badania nad opracowaniem nowych technologii pozyskiwania drewna w górach minimalizujących antropopresję w środowisku leśnym.
• Doskonalenie techniki pozyskania drewna w drzewostanach górskich oraz metod organizacji pracy i unowocześniania procesu technologicznego pozyskiwania i transportu drewna.
• Analizę stanu baz surowcowych oraz dynamiki zachodzących w nich zmian, wartości użytkowej surowców leśnych, a także optymalizację racjonalnego wykorzystania leśnej bazy surowcowej.
• Badania zmienności własności drewna głównych gatunków lasotwórczych drzewostanów w Karpatach.
• Badania ergonomiczne układu człowiek – maszyna – środowisko w procesach pozyskiwania drewna, ze szczególnym uwzględnieniem analizy środowiska pracy operatorów leśnych oraz obciążeń robotnika zagrożeniami wibracyjnymi, akustycznymi, gazowymi i energetycznymi.

Najważniejsze osiągnięcia naukowe

W okresie 1964 – 2014 dorobek naukowy Zakładu obejmuje ogółem 883 publikacje, w tym 329 rozpraw i monografii, 387 artykułów i doniesień naukowych, 118 prac popularno-naukowych i komunikatów oraz 49 innych opracowań. W analizowanym okresie pomyślnie ukończono 34 przewody doktorskie i 5 habilitacyjnych z zakresu użytkowania lasu, uzyskano 4 nominacje do tytułu profesora w tym 2 profesora zwyczajnego. Obecnie trwają wszczęte 4 przewody doktorskie, a 4 dalsze są w fazie przygotowywania. Zakład zorganizował 7 naukowych konferencji krajowych oraz 3 międzynarodowe konferencje afiliowane przy IUFRO. Dwie osoby są członkami Komisji Ergonomicznej PAN (Z. Muszyński, J. Sowa) (w tym przewodniczący Komisji), Komitetu Ergonomii PAN (Z. Muszyński, J. Sowa), Komitetu Nauk Leśnych PAN (J. Sowa), szereg pracowników aktywnie działa w gremiach różnego szczebla Polskiego Towarzystwa Ergonomicznego, Polskiego Towarzystwa Leśnego, Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Leśnictwa i Drzewnictwa NOT. Kilka osób jest członkiem zbiorowym IUFRO, a prof. J. Sowa pełni funkcję „deputy coordinator” RG3.03. IUFRO. Wykazy ważniejszych osiągnięć naukowych zawarte są w wykazach dorobku pracowników Zakładu.

Dydaktyka

Działalność dydaktyczna

Zakład prowadzi zajęcia na II i III roku studiów obydwu specjalności studiów dziennych pierwszego stopnia oraz na II roku studiów drugiego stopnia. Na studiach zaocznych na II i III roku studiów inżynierskich i II i III semestrze studiów magisterskich.

W chwili obecnej w Zakładzie realizowany jest program studiów dwustopniowych oraz na dwóch kierunkach (Gospodarka Leśna oraz Ochrona zasobów leśnych):

• Ekotechnologia pozyskiwania drewna (prof. dr hab. inż. Janusz Sowa, dr hab. inż. Grzegorz Szewczyk, dr inż. Dariusz Kulak, dr inż. Arkadiusz Stańczykiewicz);
• Ergonomia w leśnictwie (prof. dr hab. inż. Janusz Sowa, dr hab. inż. Krzysztof Leszczyński);
• Pozyskiwanie drewna (prof. dr hab. inż. Janusz Sowa, dr inż. Dariusz Kulak, dr inż. Arkadiusz Stańczykiewicz, dr hab. inż. Grzegorz Szewczyk, dr hab. inż. Krzysztof Leszczyński);
• Surowce leśne (prof. dr hab. inż. Anna Barszcz, dr inż. Krzysztof Michalec, dr inż. Radosław Wąsik);
• Transport leśny (dr inż. Dariusz Kulak, dr hab. inż Grzegorz Szewczyk, dr inż. Arkadiusz Stańczykiewicz)
• Zasoby leśne, ich użytkowanie i transport drewna (prof. dr hab. inż. Janusz Sowa, dr hab. inż. Grzegorz Szewczyk, dr inż. Dariusz Kulak, dr inż. Arkadiusz Stańczykiewicz, dr inż. Krzysztof Michalec, dr inż. Radosław Wąsik)

W ramach wszystkich dyscyplin dydaktycznych prowadzone są ćwiczenia terenowe w nadleśnictwach położonych w pobliżu Krakowa oraz w Leśnym Zakładzie Doświadczalnym w Krynicy.

Ponadto Zakład prowadzi obligatoryjny przedmiot Gospodarka leśna w Unii Europejskiej (dr inż. Krzysztof Michalec) oraz 3 elektywy:

• Podstawy Konserwacji drewna - prof. dr hab. inż. Anna Barszcz
• Chirurgia i pielęgnacja drzew – dr hab. inż. Grzegorz Szewczyk, dr inż. Arkadiusz Stańczykiewicz, dr hab. inż. Krzysztof Leszczyński, dr inż. Dariusz Kulak oraz
• Studia Podyplomowe Użytkowanie Lasu i Transport Leśny .

Szczegółowe programy studiów dyscyplin prowadzonych w Zakładzie, informacje o programie Podyplomowego Studium Użytkowania Lasu i Transportu Leśnego znajdują się w na stronach www Wydziału Leśnego.

Podręczniki, skrypty akademickie i pomoce dydaktyczne

W latach 1964 – 2017 opracowano i wydano ponad 20 skryptów i podręczników akademickich oraz szereg innych pomocy dydaktycznych (foliogramów, przeźroczy, plansz, programów komputerowych, prezentacji multimedialnych, filmów dydaktycznych). W ostatnich latach do ważniejszych osiągnięć w tym zakresie zaliczyć należy:

Muszyński Z., Riabczuk W. P., Szudria J. W. 1991. Dwujęzyczny skrypt „Wybrane zagadnienia z ubocznego użytkowania lasu”. AR Kraków –UTL Lwów.
Muszyński Z. 1992. Skrypt z użytkowania lasu, cz. l. „Drewno” AR Kraków,
Sosnowski J. 1996. Skrypt do ćwiczeń z transportu drewna. AR Kraków.
Sowa J.M. 1996. Wykłady z ergonomii w leśnictwie. (Maszynopis, KULiD AR Kraków).
Sowa J. M., Szewczyk G., Leszczyński K., Kulak D., Stańczykiewicz A. 1999. Monografia dydaktyczna o zasięgu ogólnopolskim pt. „Metodyka szkolenia instruktorów operatorów pilarek spalinowych”. Wydana przez DGLP Warszawa, nakład 700 egz.
Sowa J.M., 2000. Poradnik użytkowania lasu. Rozdz. IV. pt. „Technologia pozyskiwania drewna w górach”, Wyd. Oficyna Edytorska „Świat”, Warszawa.
Sowa J.M., (red.) 2007. Współczesne uwarunkowania mechanizacji wykonawstwa usług leśnych. Materiały szkoleniowe. RDLP Kraków, AR Kraków
Sowa J.M., 2007. Encyklopedia leśna. Rozdz. pt. „Ergonomia w leśnictwie”, www.encyklopedialesna.pl
Szewczyk G., 2012. Arborystyka. Wybrane zagadnienia pielęgnacji drzew. Wydawnictwo Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie.
Barszcz A., 1994. Konserwacja drewna. Zabezpieczanie drewna okrągłego. Film naukowo-dydaktyczny.
Barszcz A., 1994. Konserwacja drewna. Zabezpieczanie materiałów tartych. Film naukowo-dydaktyczny.
Barszcz A., 1995. Wózek manipulacyjno-sortowniczy firmy Baljer Zembrod. Film naukowo-dydaktyczny.
Sosnowski J., 2000. Kolejka linowa Larix 550 przy zrywce drewna. Film naukowo-dydaktyczny.

Laboratoria i wyposażenie aparaturowe

Zakład posiada dwa laboratoria do analiz chemicznych, 1 laboratorium wyposażone w aparaturę do badania przyrostu drzew oraz właściwości fizyko-mechanicznych drewna, aparaturę do badania wad wewnętrznych drewna (rezystograf), zwięzłości gleby – penetrometr, laboratorium ergonomiczne (Stend) wyposażone w nowoczesny tor pomiarowy firmy Brüel & Kjaer do badania wibroakustycznych zagrożeń maszyn leśnych, a także aparaturę do badania stężeń gazów spalinowych oraz wydatku energetycznego podczas pracy.

Teraźniejszość i przyszłość badań naukowych na Wydziale Leśnym UR w Krakowie - Zakład Inżynierii Leśnej   

---

Historia

Katedra Inżynierii Leśnej powstała w 1950 r. na Wydziale Leśnym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Przez Osobę jej organizatora i kierownika doc. dra hab. inż. Tadeusza Klusa jest związana z tradycjami Katedry Inżynierii Leśnej Wydziału Rolniczo-Lasowego Politechniki Lwowskiej.

W 1953 r. Wydział Leśny został włączony w strukturę nowoutworzonej Wyższej Szkoły Rolniczej i po roku jego działalność zawieszono. Po 9-letnim okresie przerwy, w 1963 roku Katedra pod rozszerzoną nazwą Katedra Inżynierii i Melioracji Leśnych wznowiła działalność w strukturze reaktywowanego Wydziału Leśnego, ponownie pod kierownictwem Docenta Tadeusza Klusa.

W 1968 roku, po wprowadzeniu struktury instytutowej Katedrę przemianowano na Zakład Inżynierii Leśnej i Melioracji i włączono do Instytutu Techniki Leśnej. W dwa lata później Instytut przemianowano na Instytut Użytkowania Lasu i Inżynierii Leśnej, a Zakład przekształcono na Zespół Inżynierii Leśnej.

Po zniesieniu struktury instytutowej w 1981 roku Zakład Inżynierii Leśnej działał jako samodzielna jednostka i po wypełnieniu warunków statutowych odnośnie kwalifikacji naukowych kadry w 2004 roku został podniesiony do rangi Katedry.

W latach 1968-77 Zakładem kierował doc. dr hab. inż. Henryk Konopelko-Bielecki, wywodzący się z Wydziału Leśnego WSR w Poznaniu. Od 1977 do 1993 r. kierownikiem Zakładu był dr hab. inż. Stanisław Koczwański, prof. AR, absolwent Wydziału Leśnego UJ oraz Politechniki Krakowskiej. Po Jego przejściu na emeryturę przez dwa lata obowiązki kierownika Zakładu pełniła dr inż. Jadwiga Nowakowska-Moryl.

Od 1995 do 2014 roku Katedrą, a obecnie Zakładem Inżynierii Leśnej kierował prof. dr hab. inż. Józef Suliński.

Od 2014 do 2018 roku Zakładem Inżynierii Leśnej kierował dr hab. inż. Jarosław Kucza.

W okresie od 2018 do 2019 roku kierownikiem Zakładu była dr hab. inż. Anna Klamerus-Iwan profesor UR

---

 

Podstawowe kierunki badawcze

Hydrologia leśna

Pomiary składowych bilansu wodnego atmosfera - drzewostan - gleba oraz składowych bilansu wodnego zlewni leśnych. Badania prowadzone są w zlewniach eksperymentalnych: Potok Traczówka na pleistoceńskiej terasie Wisły, Potok Ratanica na pogórzu Wielickim; Potok Dupniański w Beskidzie Śląskim oraz na stałych powierzchniach doświadczalnych w Puszczy Niepołomickiej, w granicach Doliny Wisły i w Lasach Wierzchosławickich, w granicach Doliny Dunajca. Modelowanie (przy użyciu kryteriów ekologicznych) związków między wartościami składowych bilansu wodnego zbiorowisk leśnych a charakterystykami drzewostanów. Modelowanie dynamiki wzrostu i produkcji biomasy w drzewostanach, w zakresie niezbędnym do badania ich bilansu wodnego.

Pomiary wilgotności gruntu w strefie aeracji i ruchu zwierciadła wody gruntowej oraz obliczenia zmian zapasu wody w gruncie, jako wyniku bilansu wodnego ekosystemu leśnego. Polowe i laboratoryjne badanie właściwości wodnych gruntów, szczególnie materii organicznej.

Drogownictwo leśne

Planowanie sieci dróg leśnych uwzględniające rzeźbę terenu i warunki geotechniczne oraz zadania transportowe wynikające z charakterystyki i rozmieszczenia drzewostanów.

Projektowanie systemów odwadniających na drogach leśnych w górach. Badanie stabilności przekroi poprzecznych dróg leśnych na stokach górskich w różnych warunkach topograficznych i geotechnicznych, przy zastosowaniu różnych systemów odwadniających (Beskid Żywiecki i Sądecki, Bieszczady).

Badanie oddziaływania budowy dróg stokowych na środowisko leśne.

Problematyka inżynieryjnego zagospodarowania lasów ochronnych oraz na terenach szkód górniczych.

---

 

Najważniejsze osiągnięcia naukowe

W okresie od 1966 do 2008 roku pomyślnie ukończono 10 przewodów doktorskich i 6 przewodów habilitacyjnych.

Stosunki wodne lasu w ujęciu fizjograficznym:

Zebranie i opracowanie danych do analizy relacji między dynamiką odpływu wody a lesistością zlewni górskich (Klus 1965a, 1965b), odpływu wody a dynamiką zwierciadła wody gruntowej w glebach leśnych zlewni nizinnej (Suliński 1989), odpływu wody ze zlewni krasowej (Suliński i in. 2005).

Wykazanie istnienia charakterystycznych cykli dobowych i sezonowych głębokości zwierciadła wody gruntowej w glebach leśnych, widocznych na zapisach limnigraficznych sporządzonych w piezometrach zlokalizowanych w różnych siedliskach leśnych (Bielecki 1968, 1981). Wykazanie, że w okresie wegetacyjnym dynamika zwierciadła wody gruntowej w glebach leśnych może być w większym stopniu kształtowana przez roślinność niż drenaż rowami melioracyjnymi (Bielecki 1964). Opracowanie wzorów empirycznych wiążących głębokość występowania i dynamikę zwierciadła wody gruntowej z warunkami litologicznymi i drzewostanowymi (Suliński 1981).

Wykazanie związku między dynamiką zapasu wody glebowej a wiekiem drzewostanów zagospodarowanych zrębowo w lasach nizinnych (Kucza i Suliński 1987) oraz górskich (Kucza i in. 2005c).

Sformułowanie przedmiotu badań i głównych celów badawczych w zakresie hydrologii lasu w nawiązaniu do potrzeb praktyki leśnej (Suliński i Jaworski 1998). Opracowanie pierwszego w Polsce programu nauczania hydrologii leśnej na poziomie uniwersyteckim, w którym głównym nurtem rozważań są potrzeby wodne samego lasu, a dopiero w ich kontekście zagadnienia hydrologicznej roli lasu (Suliński 2002).

Opracowanie wzoru na obliczenie średniego normalnego opadu atmosferycznego (1951-70) dla dowolnego miejsca w Polsce, w oparciu o zadaną szerokość i długość geograficzną oraz rzędną terenu (Suliński 1999).

Bilans wodny atmosfera-drzewostan-gleba:

Wyodrębnienie i wskazanie roli czynników zewnętrznych i drzewostanowych w kształtowaniu dynamiki zapasu wody w glebach leśnych. Sformułowanie i uzasadnienie hipotezy głoszącej, że łączna transpiracja wszystkich roślin w danym zbiorowisku leśnym, jak również ich sumaryczna intercepcja są ceteris paribus stałe, a całkowite parowanie zbiorowiska leśnego jest zróżnicowane przez parowanie z gleby i intercepcję ściółki. Stwierdzenie, że stosunek ilości wytranspirowanej wody do ilości wyprodukowanej biomasy nadziemnych części roślin liczonej w jednostkach wagowych świeżej masy jest na poziomie ekosystemu leśnego stały, bez względu na skład gatunkowy roślin i produkcyjność siedliska, w pierwszym przybliżeniu wynosi 155 g H2O/g św. m. (Suliński 1993, 1995).

Opracowanie i wdrożenie metody ciągłego, nieniszczącego pomiaru wilgotności ośrodka glebowego, dającej wyniki równoważne oznaczeniom grawimetrycznym; opracowanie algorytmów do przeliczania wilgotności gleby na zapas wody w warunkach gleb bezszkieletowych (Kucza 2005a), z udziałem szkieletu oraz dla materii organicznej (Kucza 2005b). Opracowanie wzorów matematycznych wiążących wartości składowych bilansu wodnego atmosfera-drzewostan-gleba z charakterystykami drzewostanów: intercepcję roślin z wskaźnikiem wielkości ich powierzchni oraz charakterystykami opadu deszczu (Suliński 1993, Suliński i in. 2001), współczynnik przenoszenia energii oraz osłabienia prędkości wiatru wewnątrz drzewostanu z jego cechami biometrycznymi (Suliński 1993, Suliński i Sypka 2000).

Wykazanie, że udział spływu powierzchniowego, śródpokrywowego i gruntowego w bilansie wodnym drzewostanu jest marginalny. Pomiary prowadzono w sposób ciągły, na specjalnych stanowiskach pomiarowych reprezentujących różne warunki orograficzne na pogórzu Wielickim (Suliński i Kucza 1993a). Podobne wyniki uzyskano w warunkach Beskidu Śląskiego (niepublikowane).

Opracowanie równań regresyjnych opisujących przyrosty i ubytki zapasu wody w strefie saturacji gleb leśnych (Suliński i Owsiak 2008) oraz ubytki zapasu wody w górskich glebach leśnych (Suliński i Starzak 2008b) w zależności od warunków hydro-klimatycznych, z uwzględnieniem warunków drzewostanowych.

Właściwości hydrologiczne gleb:

Odkrycie istnienia trzech wartości gęstości objętościowej materii organicznej, charakterystycznych ze względu na jej zdolność do zatrzymywania wody: 0,45 Mg/m3, przy której kulminuje pojemność kapilarna (Suliński 1993, Suliński i Kucza 2000), 0,30 Mg/m3, przy której kulminuje kurczliwość oraz 0,67 Mg/m3, powyżej której materia organiczna upodabnia się pod względem sposobu zatrzymywania wody do gruntu mineralnego (Kucza 2008).

Wskazanie i potwierdzenie eksperymentami laboratoryjnymi, że średni czas absorpcji wody przez cząstki organiczne może być traktowany jako miernik jej dekompozycji, ekwiwalentny w stosunku do ilorazu C/N (Kucza i Urbaś 2005). Wykazanie, iż gęstość objętościową można traktować jako ekwiwalent miary stopnia dekompozycji materii organicznej, natomiast udział części organicznych jako stopień postępującej mineralizacji (Kucza 2008).

Opracowanie wzorów empirycznych opisujących: intercepcję potencjalną ściółki leśnej jako funkcję jej masy i zawartości wody przed opadem deszczu, intercepcję rzeczywistą po pojedynczym opadzie deszczu zależną od intercepcji potencjalnej oraz natężenia i czasu trwania tego deszczu (Suliński 1993). Pogłębienie znajomości czynników odpowiedzialnych za kształtowanie się chwilowej intercepcji potencjalnej i udoskonalenie opisującego ją wzoru (Kucza 2008).

Opracowanie metodyki badania wybranych właściwości fizycznych gleb leśnych, w tym materii organicznej, ważnych z hydrologicznego punktu widzenia. Opracowanie wzorów empirycznych opisujących relacje między zbadanymi właściwościami gleb (Kucza i Suliński 2000, Kucza 2003, 2008).

Dynamika drzewostanu w zastosowaniu do badania bilansu wodnego zbiorowisk leśnych:

Uogólnienie równania Eichhorna i teorii Sucheckiego o wypełnieniu biomasą przestrzeni zajętej przez zbiorowisko leśne, przez podanie wzoru definiującego współczynnik normalnego zagęszczenia biomasy, wyliczenie jego wartości dla drzewostanów świerkowych, sosnowych, bukowych i dębowych, a następnie opracowanie wzoru do obliczenia biomasy skumulowanej na gruncie jako funkcji wysokości drzewostanu i współczynnika zagęszczenia biomasy (Suliński 1997a).

Opracowanie metody obliczania rocznej produkcji biomasy nadziemnych części roślin w zbiorowisku leśnym w zależności od wysokości i wieku drzewostanu (Suliński 2007). Metoda wykorzystuje oryginalny miernik bonitacji wzrostowej, skonstruowany w oparciu o koncepcję Czarnowskiego i odkrytą wcześniej prawidłowość wzrostu drzewostanu polegającą na tym, że iloczyn maksymalnego rocznego przyrostu wysokości i wieku w którym ten przyrost następuje jest cechą gatunkową i nie zależy od produkcyjności siedliska wyrażonej bonitacją wzrostową (Suliński 1997).

Wskazanie, iż wysokość drzewostanu przy której kulminuje roczny przyrost wysokości jest cechą gatunkową, niezależną od produkcyjności siedliska (Suliński 2007). Wzory opisujące wymienione prawidłowości zostały zidentyfikowane w oparciu o dane z tabel miąższości i przyrostu drzewostanów.

Opracowanie wzorów interpolacyjnych przydatnych do szacowania biomasy wybranych gatunków drzew i drzewostanów: rocznej produkcji drewna (grubizny i drobnicy), masy skumulowanej na gruncie, objętości i masy pojedynczych drzew oraz masy listowia (Suliński 1993).

Konstrukcje obiektów inżynierskich i aparatury pomiarowej:

Konstrukcje aparatury pomiarowej: limnigraf przydatny w warunkach leśnych (Bielecki 1965; Bielecki 1967 Urz. Pat. PRL W-16631 i W-18097), pluwiograf z zapisem tygodniowym (Bielecki 1976 Urz. Pat. PRL W-25340) ), stacja do pomiaru bilansu wodnego drzewostanu (Sypka i Kucza 1997).

Konstrukcje obiektów drogowych i wodnych: przepust dla leśnych dróg stokowych (Bielecki 1979, Urz. Pat. PRL P 106152), ażurowy stopień do technicznej zabudowy łożysk potoków górskich, alternatywny w stosunku do stopnia typu ciężkiego (Bielecki 1978, Urz. Pat. PRL P-93350; Bielecki 1980).

Budownictwo drogowe:

Opracowanie oryginalnej metodyki projektowania i obliczenia hydraulicznego nasypów filtracyjnych jako zastępczych obiektów mostowych na drogach leśnych (Koczwański 1967, Koczwański i in. 1977). Sformułowanie zasad kształtowania sieci dróg leśnych, ich gęstości i usytuowania (Nowakowska-Moryl 1974, 1975, Koczwański 1987).

Nowe rozwiązania nawierzchni dróg leśnych (Koczwański i in. 1987). Odwodnienie powierzchniowe leśnych dróg stokowych (Koczwański i Plewniak 1978, Koczwański i in. 1979). Opracowania modelowe i metodyczne w zakresie ruchu drogowego na drogach leśnych (Koczwański 1972, 1975, Koczwański i Nowakowska-Moryl 1992).

Oddziaływanie obiektów inżynierskich na środowisko leśne

Określenie podstawowych czynników powstawania erozji gruntów na powierzchni pasa drogowego leśnych dróg stokowych (Koczwański i in. 1991, 1994).

Sformułowanie problematyki i przeprowadzenie badań terenowych oddziaływania stoko-wych dróg leśnych na uwilgotnienie przyległych siedlisk leśnych oraz na odpływ wody po stoku. Stwierdzono, że rozcięcie stoku pasem drogowym modeluje dynamikę zapasu wody w przyległych glebach, co w okresach posusznych może mieć znaczenie dla gospodarki wodnej drzewostanu (Gołąb 2004). Jest także przyczyną zamiany spływu wody gruntem na powierzchniowy. Zjawisko to jest istotne dla transformacji opadu w odpływ i powinno być uwzględniane w projektowaniu systemów odwadniających drogi stokowe (Gołąb i in. 2006).

Zbadanie uwarunkowań i wskazanie kierunków inżynieryjnego zagospodarowania lasów na terenach górniczych (Plewniak 1998, 2000, 2007).

Budownictwo ogólne:

Opracowanie oryginalnej metody oceny wartości funkcjonalno-użytkowej zagród leśnych: mieszkania budynku mieszkalnego i całej zagrody (Plewniak 1985, 1991, 1992).

---

 

Prace doktorskie zrealizowane w Zakładzie Inżynierii Leśnej:

• 2001. Janusz Gołąb. Oddziaływanie leśnej drogi stokowej na dynamikę zapasu wody glebowej w przyległych drzewostanach
  
  
• 2006. Rafał Starzak. Dynamika zapasu wody w glebach wybranych drzewostanów świerkowych Beskidu Śląskiego
  
  
• 2010. Anna Klamerus-Iwan. Intercepcja wybranych gatunków drzew leśnych w warunkach badań laboratoryjnych
  
  
• 2014. Anna Ilek. Znaczenie materii organicznej w kształtowaniu zdolności retencyjnych gleb leśnych pod drzewostanami jodłowymi i bukowymi na terenie Beskidu Makowskiego.
  
  

---

 

Publikacje

Bielecki H. 1964. Badanie zasięgu oddziaływania rowu otwartego na stan wody w glebie leśnej w zależności od głębokości rowu. PTPN, Prace Kom. Nauk Roln. i Leśn. 17, 2.
Bielecki H. 1965. Nowe przyrządy hydrologiczne. Przegl. geofiz. 3-4: 271-281.
Bielecki H. 1968. Limnigraficzna metoda badania dynamiki wód glebowo-gruntowych. Zesz. Nauk. WSR w Krakowie, 45, Rozprawy 10.
Bielecki H. 1980. Zmienność natężenia procesu samoczynnego formowania przez wody potoku zalądowiska i wypadów ażurowych stopni przeciwrumowiskowych typu PB-4. Gospodarka Wodna, 11.
Bielecki H. 1981. Balance of soil-ground waters in a limnigraphic recording. Zesz. Probl. Post. Nauk Rol. 2.
Gołąb J. 2004. Influence of forest slope road on water storage in adjoining soils. EJPAU, Forestry, 7, 2.
Gołąb J., Wańczyk R., Matusiak B. 2006. Surface runoff from slanting forest roads. Acta Sci. Pol., Silv. Colendar. Rat. Ind. Lignar. 5, 1: 13-25.
Klus T. 1965a. Wpływ lokalnych warunków na odpływy w wybranych zlewniach górskich. Zesz. Nauk. WSR w Krakowie, 25, Rozprawy, 2.
Klus T. 1965b. Las górski a odpływy powierzchniowe. Gospodarka Wodna, 6.
Koczwański S. 1972. Obliczenia dotyczące ruchu na drogach leśnych na podstawie wariantowego modelu przewozu drewna. Zesz. Nauk. AR w Krakowie, 74.
Koczwański S. 1975. Niektóre elementy ruchu drogowego w świetle bezpośrednich badań, na drogach leśnych. Sylwan, 9.
Koczwański S. Plewniak J. 1978. Badania nad odwodnieniem powierzchniowym leśnych gruntowych dróg stokowych za pomocą wodospustów. Sylwan, 11: 13-24
Koczwański S., Nowakowska-Moryl J. 1992. Badania ruchu drogowego na drogach Nadleśnictwa Krzeszowice. Sylwan, 10.
Koczwański S., Nowakowska-Moryl J., Bohosiewicz A., Plewniak J. 1977. Katalog typowych nasypów filtracyjnych jako zastępczych obiektów mostowych do stosowania na leśnych drogach stokowych. Naczelny Zarząd LP Warszawa: 1-21.
Koczwański S., Nowakowska-Moryl J., Bohosiewicz A., Plewniak J. 1979. Katalog typowych wodospustów drogowych do stosowania na leśnych gruntowych drogach stokowych. NZLP, Warszawa.
Koczwański S., Nowakowska-Moryl J., Plewniak J. 1987. Leśno-inżynieryjne zagospodarowanie lasów na przykładzie LZD w Krynicy. Zesz. Nauk. AR w Krakowie, 17: 121-150.
Koczwański S., Nowakowska-Moryl J., Plewniak J. 1991. Badanie erozji i sukcesji roślinności na leśnych gruntowych drogach stokowych na przykładzie wybranych ich odcinków w Leśnym Zakładzie Doświadczalnym w Krynicy. Zesz. Nauk. AR w Krakowie, Leśnictwo, 20: 323-351.
Koczwański S., Nowakowska-Moryl J., Plewniak J., 1989. Próba zastosowania konstrukcji typu Sandwich do modernizacji dróg leśnych o nawierzchni tłuczniowej. Sylwan, 7: 53-61.
Koczwański S., Nowakowska-Moryl, Plewniak J. 1994. Badanie leśnych gruntowych dróg stokowych w aspekcie zjawisk erozyjnych. Sylwan, 2: 41-47.
Koczwański S.1967. Obiekty oszczędnościowe na leśnych drogach stokowych. Sylwan, 8: 23-33.
Kucza J. 2003. Laboratoryjne badania zatrzymywania wody w poziomach organicznych i mineralnych gleb wybranych dolnoreglowych drzewostanów świerkowych w Beskidzie Śląskim. Część II. Relacje między zdolnością zatrzymywania wody a gęstością objętościową próbki. Acta Agr. et Silv., ser. Silv. 41: 59-75.
Kucza J. 2005a. Teoretyczne i praktyczne aspekty obliczania zapasu wody w glebach leśnych. Część 1 - Gleby bezszkieletowe. Sylwan, 149, 9: 24-33.
Kucza J. 2005b. Teoretyczne i praktyczne aspekty obliczania zapasu wody w glebach leśnych. Część 2 - Gleby szkieletowe. Sylwan, 149, 10: 35-46.
Kucza J. 2008. Właściwości hydrologiczne materii organicznej gleb leśnych na przykładzie gleb pod świerczynami istebniańskimi. Zesz. Nauk. AR w Krakowie, 442, Rozprawy, 320.
Kucza J., Starzak R., Suliński J. 2005c. Wstępne wyniki pomiaru zapasu wody w glebie pod świerczynami istebniańskimi. Czasopismo techniczne. Środowisko, 102, 10-Ś: 59-70.
Kucza J., Suliński J. 1987. The utilization of ground-soil water in selected pine tree stands in the Niepołomice Forest. Acta Agr. et Silv., ser. Silv. 26: 45-59.
Kucza J., Suliński J. 2000. Relacje pomiędzy porowatością kapilarną a gęstością objętościową i kurczliwością gruntów o różnej zawartości części organicznych, występujących na terenie zlewni doświadczalnej Potok Dupniański w Beskidzie Śląskim. Acta Agr. et Silv., ser. Silv. 38: 91-106.
Kucza J., Urbaś J. 2005. Water absorption of organic matter taken from horizons of ecohumus of forest soils under Norway spruce stands. EJPAU, Forestry, 8, 4.
Nowakowska-Moryl J. 1974. Zależność kosztów transportu drewna od gęstości sieci dróg leśnych na przykładzie kompleksów leśnych Beskidu Sądeckiego. Acta Agr. et Silv., ser. Silv. 14.
Nowakowska-Moryl J. 1975. Stan gęstości sieci dróg leśnych w stosunku do wybranych metod obliczeniowych. Zesz. Nauk. WSR w Krakowie, 92.
Plewniak J. 1985. Metoda punktowa oceny wartości użytkowej zagród leśnych. Zesz. Nauk. AR w Krakowie, Leśnictwo, 16: 94-101.
Plewniak J. 1991. Skład, wielkość i układ pomieszczeń w budynkach jednorodzinnych zagród leśnych. Sylwan, 9: 65-73.
Plewniak J. 1992. Funkcjonalna organizacja leśnych działek zagrodowych. Zesz. Nauk. AR w Krakowie, Leśnictwo, 23: 31-44.
Plewniak J. 1998. Prognozowanie zawodnień na obszarach leśnych w strefie poeksploatacyjnych osiadań górniczych. [W:] Rola planu inżynieryjnego zagospodarowania lasu w wielofunkcyjnej zrównoważonej gospodarce leśnej. Materiały z sympozjum PTL i SGGW, Fundacja Rozwój SGGW.
Plewniak J. 2000. Zmienność sieci dróg leśnych w terenach objętych szkodami górniczymi w N-ctwie Rybnik. [W:] Problemy komunikacyjnego udostępnienia lasu. Materiały z międzynarodowego seminarium SGGW Warszawa.
Plewniak J. 2007. Wpływ eksploatacji węgla na powierzchnie leśne w obszarze górniczym Szczygłowice. PAN, Kraków, Komisja Techniczna Infrastruktury Wsi, 4/2.
Suliński J. 1981. Zarys klimatu, rzeźby terenu i stosunki wodne w Puszczy Niepołomickiej. Studia Ośr. Dok. Fizjogr. PAN, Kraków, 9: 25-69.
Suliński J. 1989. Szczegółowy bilans wodny zlewni potoku Traczówka (24 km2) w Puszczy Niepołomickiej. Acta Agr. et Silv., ser. Silv. 28: 105-123.
Suliński J. 1993. Modelowanie bilansu wodnego w wymianie między atmosferą, drzewostanem i gruntem przy użyciu kryteriów ekologicznych. Zesz. Nauk. AR w Krakowie, Rozprawy, 179: 1-133.
Suliński J. 1995. Czynniki różnicujące wartości składowych bilansu wodnego drzewostanów zagospodarowanych zrębowo. Sylwan, 11: 49-65.
Suliński J. 1997. Iloczyn maksymalnego rocznego przyrostu wysokości drzewostanu i wieku jego wystąpienia w świetle danych tabelarycznych. Acta Agr. et Silv., Ser. Silv. 35: 62-77.
Suliński J. 1997a. The amount of Biomas as a function of the height and density of a tree stand. [W:] Proceedings of the III National Conference on Applications of Mathematics in Biology and Medicine. Mądralin, Poland, September 16-19.1997: 85-90.
Suliński J. 1999. Wzór empiryczny opisujący zmienność obszarową normalnego rocznego opadu atmosferycznego na terenie Polski. Acta Agr. et Silv., ser. Silv. 37: 79-97.
Suliński J. 2002. Podstawowe założenia w nauczaniu hydrologii leśnej. Sylwan, 12: 69 79.
Suliński J. 2007. Metoda obliczania rocznej produkcji biomasy w zbiorowisku leśnym w zależności od wysokości i wieku drzewostanu. Acta Agr. et Silv., ser. Silv. 45: 89-118.
Suliński J., Jaworski A. 1998. Bilans wodny lasu w praktyce leśnej. [W:] Międzynarodowa konferencja naukowa Las i Woda. Referaty i materiały pokonferencyjne. Politechnika Krakowska, Instytut Inżynierii i Gospodarki Wodnej: 32 47.
Suliński J., Kucza J. 1993a. Elements of geographical environment and water balance of the Ratanica Stream (Carpathian Foothills, southern Poland). Ekologia Polska, 41, 3-4: 331-346.
Suliński J., Owsiak K. 2008. Przesłanki do konstrukcji równań bilansowych zapasu wody w strefie saturacji gleb leśnych. Journal of Water and Land Development, Wyd. IMUZ, Falenty (w druku).
Suliński J., Owsiak K., Sułkowski S. 2005. Bilans wodny (1987-1990) zlewni krasowej potoku Sąspówka (13,6 km2) w Ojcowskim Parku Narodowym. Czasopismo techniczne. Środowisko, 102, 10-Ś: 119-131.
Suliński J., Starzak R. 2008b. Przesłanki do konstrukcji równań bilansowych ubytków zapasów wody w górskich glebach leśnych. Journal of Water and Land Development, Wyd. IMUZ, Falenty (w druku).
Suliński J., Starzak R., Kucza J. 2001. Weryfikacja wzoru wyrażającego intercepcję drzew w zależności od natężenia i czasu trwania opadu deszczu, w warunkach eksperymentalnych. Acta Agr. et Silv., ser. Silv. 39: 3-16.
Suliński J., Sypka P. 2000. Trial of identification of a solar radiation transmission formula within spruce tree stand. [W:] Proceedings of the VI National Conference on Applications of Mathematics in Biology and Medicine. Zawoja, Poland, September 12-15.2000: 132-137.
Sypka E., Kucza J. 1989. Przeróbka rejestratora typu NSK na zasilanie bateryjne (akumulatorowe) z dostosowaniem do pomiarów parametrów nieelektrycznych. Informator Regionalny Zakładu Upowszechniania Postępu AR w Krakowie, 280: 75-83.

Podręczniki i skrypty akademickie oraz książki i monografie naukowe

Antończyk Sz., Nowakowska-Moryl J. 1987. Podstawowe problemy planowania sieci dróg leśnych. Wyd. 2. Skrypt AR w Krakowie.
Antończyk Sz., Nowakowska-Moryl J. 1993. Kształtowanie sieci dróg leśnych. Universitas, Kraków.
Bielecki H., Klus T. 1970. Urządzenia wodno-melioracyjne. PWN, Warszawa-Kraków.
Klus T. 1954. Inżynieria Leśna. Cz. I-IV. PWN, Kraków.
Klus T. 1967. Wybrane zagadnienia z zakresu inżynierii leśnej. WSR w Krakowie, Wydz. Leśny.
Klus T. 1968. Komunikacje leśne. Praca zbiorowa [red. T. Klus]. Skrypt do ćwiczeń, WSR w Krakowie.
Koczwański 1988, 1995. Inżynieria i budownictwo leśne. PWN, Warszawa.
Koczwański S. 1971. Komunikacje leśne. Skrypt do wykładów. WSR w Krakowie.
Koczwański S. 1973. Wybrane zagadnienia z komunikacji leśnych. Skrypt do wykładów. AR w Krakowie.
Koczwański S. 1983. Komunikacje leśne. Skrypt do wykładów. AR w Krakowie, Wyd. II.
Koczwański S.1975. Budownictwo ogólne. Skrypt dla studentów Wydziału Leśnego AR w Krakowie.
Nowakowska-Moryl J. 1973, 1982, 1987, 1991, 1996. Inżynieria leśna, gruntoznawstwo drogowe i projektowanie dróg: skrypt do ćwiczeń. Wydania 1-5 zmieniane. Skrypt AR w Krakowie.
Nowakowska-Moryl J. 1994. Budowa dróg leśnych. Skrypty AR w Krakowie.
Stypuła K. 1977. Mechanika gruntów z gruntoznawstwem drogowym. Skrypt do ćwiczeń z Inżynierii Leśnej. AR w Krakowie.

 

Historia

Zajęcia dydaktyczne z maszynoznawstwa ogólnego prowadzone były już w Katedrze Leśnictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego, a następnie na Wydziale Rolniczo-Leśnym od roku 1946, przez prof. dr hab. Michała Wójcickiego.

W rok po reaktywacji Wydziału Leśnego w 1963 roku powstał pod kierownictwem doc. mgr Stanisława Bielczyka Zakład Nauki o Drewnie i Towaroznawstwa Drzewnego z sześcioma pracowniami, w skład których wchodziła Pracownia Mechanizacji Prac Leśnych. W 1964 powstał Zakład Mechanizacji Prac Leśnych, którego kierownikiem był dr inż. Bolesław Wachacki (docent, od 1968), pełnił on tę funkcje do czasu przejścia na emeryturę, tj. do września 1991 r.

Po odejściu na emeryturę doc. dr inż. Bolesława Wachackiego w Zakładzie pracowało trzech pracowników naukowo – dydaktycznych dr inż. Czesław Dyduch, pełniący funkcję kierownika Zakładu oraz dwóch starszych asystentów naukowo – dydaktycznych mgr inż. Wacław Leszko i mgr inż. Robert Grabski i jeden pracownik techniczny inż. Michał Daszkiewicz. W roku 1992 z pracy odeszli mgr inż. Wacław Leszko i dr inż. Czesław Dyduch. W grudniu 1992 r. pracę na Wydziale Leśnym rozpoczął doc. dr hab. inż. Józef Walczyk, któremu powierzono funkcję kierownika Zakładu. Od 1 stycznia 1993 r. – będąc jeszcze studentami V roku zostali zatrudnieni Paweł Tylek i Robert Frankowicz na stanowisku asystenta stażysty, a po skończeniu studiów od 1 lipca 1993 r. zostali zatrudnieni na stanowiskach asystentów. Z Zakładu odeszli jeszcze kolejno mgr inż. Robert Grabski w 1995 roku i mgr inż. Robert Frankowicz w 1997 roku. Aby uzupełnić braki kadrowe na etaty asystenta naukowo-dydaktycznego zostali zatrudnieni od 1 kwietnia 1995 r. mgr inż. Mariusz Przepióra, z dniem 1 października 1997 r. mgr inż. Krzysztof Słowiński, a z dniem 1 maja 1998 r. mgr inż. Mariusz Kormanek. Z dniem 31 stycznia 1997 z pracy odszedł za porozumieniem stron mgr inż. Mariusz Przepióra.

Po oddaniu do użytki budynku dydaktycznego Wydziału Leśnego przy al. 29- listopada 46 Zakład otrzymał w 1993 r. pomieszczenia warsztatowe, halę maszyn, salę dydaktyczną i pokoje dla pracowników. Z nową kadrą i w nowych pomieszczeniach w Zakładzie rozpoczęto intensywną pracę naukowo- badawczą i dydaktyczną. Efektem tej pracy było uzyskanie przez pana mgr inż. Pawła Tylka w roku 1996 stypendium Fundacji Na Rzecz Nauki Polskiej, co pozwoliło na pogłębienie zakresu prowadzonych badań i przyśpieszenie realizacji rozprawy doktorskiej pt.„Siew punktowy i analiza cech rozdzielczych nasion wybranych gatunków drzew leśnych”, której obrona odbyła się w listopadzie 1998 r., promotorem pracy był dr hab. Józef Walczyk, prof. AR, a dr inż. Paweł Tylek został zatrudniony na stanowisku adiunkta z dniem 1.03. 1999r.

Po uzyskaniu przez kierownika Zakładu tytułu naukowego profesora w 1999 r., zarządzeniem Rektora Zakład Mechanizacji Prac Leśnych został przemianowany na Katedrę Mechanizacji Prac Leśnych.
W roku 2001 za osiągnięcia w dziedzinie badań naukowych, prof. dr hab. Józef Walczyk został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

W Katedrze odbyły się jeszcze dwie obrony rozpraw doktorskich, a mianowicie w październiku 2003 roku rozprawę pt. „Techniczno-eksploatacyjne aspekty mechanizacji wybranych prac szkółkarskich” obronił mgr inż. Krzysztof Słowiński, a marcu 2004 roku odbyła się obrona pracy pt. „Techniczne i przyrodnicze aspekty oddziaływania kół ciągników na gleby leśne” pana mgr inż. Mariusza Kormanka.

W roku 2006 kierownik Katedry prof. dr hab. Józef Walczyk otrzymał etat profesora zwyczajnego, w tym też roku został odznaczony Medalem Komisji Edukacji Narodowej.
W roku 2005 za osiągnięcia w dziedzinie rozwoju technologii prac leśnych i współpracy międzynarodowej prof. dr hab. Józefowi Walczykowi został nadany tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Technicznego w Zvoleniu.

Dnia 28 grudnia 2010 roku pracę w Katedrze na stanowisku asystenta naukowo – dydaktycznego podjęła dr mgr Danuta Owoc, a od 1 października 2012 została ona zatrudniona na stanowisku adiunkta.

Dnia 23 lutego 2011 roku Rada Wydziału Leśnego Uniwersytetu Rolniczego im. Hugona Kołłątaja w Krakowie nadała dr inż. Pawłowi Tylkowi stopień naukowy dr habilitowanego na podstawie rozprawy pt. „Fizyczne i biologiczne aspekty mechanicznej separacji nasion buka zwyczajnego (Fagus sylvatica L.)”

W dniu 14 maja 2014 roku Rada Wydziału Leśnego Uniwersytetu Rolniczego im. Hugona Kołłątaja w Krakowie nadała dr inż. Krzysztof Słowiński stopień naukowy dr habilitowanego na podstawie rozprawy pt. „Wpływ promieniowania mikrofalowego wyemitowanego do nieodkażonego podłoża szkółkarskiego na przeżywalność i wybrane cechy jakościowe sadzonek sosny zwyczajnej Pinus sylvestris L”.

Kierownikiem Zakładu, a następnie Katedry Mechanizacji Prac Leśnych, był nieprzerwanie przez 21 lat, prof. dr hab. Józef Walczyk, aż do 1 września 2014 roku, kiedy to nastąpiła zmiana struktury organizacyjnej Wydziału Leśnego. Z połączenia Katedry Użytkowania Lasu i Drewna oraz Katedry Mechanizacji Prac Leśnych powstał pod dyrekcją prof. dr hab. Janusza Sowy Instytut Użytkowania Lasu i Techniki Leśnej, z dwoma zakładami, a mianowicie Zakładem Użytkowania Lasu i Drewna oraz Zakładem Mechanizacji Prac Leśnych. Na kierownika Zakładu Mechanizacji Prac Leśnych powołano dr hab. inż. Pawła Tylka.

Katedra w czasie swojej działalności współpracowała naukowo z wieloma placówkami zagranicznymi m.in. Uniwersytetem Technicznym w Zwoleniu (Republika Słowacka) Uniwersytetem Rolniczym w Pradze (Republika Czeska) i Uniwersytetem Rolniczo – Leśnym w Brnie (Republika Czeska), jak również z Narodowym Lasotechnicznym Uniwersytetem Ukrainy we Lwowie.

Pracownicy Katedry dwunastokrotnie brali udział w wyjazdach zagranicznych w ramach programów Cepus i Erazmus przyczyniając się do popularyzacji nauki i wymiany doświadczeń naukowych i dydaktycznych. W ramach tych programów byli również przyjmowani w Katedrze pracownicy i doktoranci jednostek zagranicznych.

Oprócz współpracy zagranicznej pracownicy Katedry prowadzili szeroką współpracę z takimi jednostkami krajowymi jak Wydział Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki i Inżynierii Biomedycznej Akademii Górniczo Hutniczej w Krakowie, Państwowy Instytut Maszyn Rolniczych w Poznaniu, Ośrodek Rozwojowo – Wdrożeniowy Lasów Państwowych w Bedoniu, Ośrodek Techniki Leśnej w Jarocinie, Leśny Bank Genów w Kostrzycy, Leśny Ośrodek Nasienny w Zwierzyńcu jak też z szeroko rozumianą praktyką a głównie ze szkółkami leśnymi Nadleśnictw Olkusz, Kłobuck, Niepołomice, Rudy Raciborskie, Bielsko – Biała, Gidle, Brzesko, Wisła czy Zakład Handlowo – Produkcyjny Agrotop Kaczmarek z Niedźwiedzia i firma Pronar z Poznania.

W Katedrze Mechanizacji Prac Leśnych prowadzono prace naukowe o następującej tematyce:
· Badania siewu punktowego i mikoryzacji sadzonek wybranych gatunków drzew leśnych,
· Konstrukcja i badania eksploatacyjne maszyn do mechanizacji prac szkółkarskich w warunkach kontrolowanych
· Wyznaczanie cech agrofizycznych nasion drzew leśnych i ich separacja,
· Konstrukcja i badania eksploatacyjne maszyn do obróbki, czyszczenia i sortowania nasion drzew leśnych,
· Prace nad techniką i technologią otoczkowania wybranych gatunków nasion drzew leśnych, zwłaszcza nasion drobnych,
· Wpływ oddziaływania mechanizmów jezdnych pojazdów na glebę leśną,
· Badania oporów roboczych i parametrów techniczno eksploatacyjnych maszyn szkółkarskich,
· Badanie pracy maszyn wielooperacyjnych do pozyskania drewna,
· Drewno jako surowiec energetyczny – technika i technologia pozyskania,
· Konstrukcja urządzeń i opracowanie metod dezynfekcji podłoża szkółkarskiego z wykorzystaniem promieniowania mikrofalowego,
· W pracach naukowych były szeroko stosowane i doskonalone filmowe metody badawcze.
· Wszystkie badania naukowe były dokumentowane przy pomocy filmu, co później wykorzystywano w dydaktyce.

W Katedrze prace magisterskie wykonało 100 studentów, 51 prace inżynierskie. Pracownicy Katedry byli też recenzentami 165 prac dyplomowych, a dr hab. P. Tylek przewodniczył ponad 200 razy Komisji do
Działalność publikacyjna i popularyzatorska pracowników katedry to 219 oryginalnych prac naukowych, autorstwo 103 rozdziałów w monografiach naukowych, 9 monografii i redakcja 28 monografii. Na międzynarodowych i krajowych konferencjach naukowych wygłoszono łącznie 290 referatów. Byli też recenzentami 8 monografii i podręczników w tym 3 podręczników zagranicznych. Na polu publikacji naukowych pracownicy Katedry opiniowali 123 artykuły naukowe zakwalifikowane do druku w tym wiele publikacji zagranicznych.

Z zakresu szkolenia kadry dorobek pracowników Katedry zamyka się 5 recenzjami w przewodach doktorskich, 4 recenzjami w przewodach habilitacyjnych i jednej recenzji w postępowaniu na tytuł profesora. Oprócz tego napisano 8 opinii w postępowaniu na tytuł dla pracowników uczelni zagranicznych. Przez zagraniczne ośrodki naukowe pracownicy Katedry byli też powoływani raz na członka komisji w postępowaniu na stopień naukowy doktora habilitowanego i raz na członka komisji w postępowaniu na tytuł profesora.

Katedra była organizatorem lub współorganizatorem 18 międzynarodowych konferencji naukowych oraz 10 konferencji krajowych, z których wszystkie kończyły się publikacją w recenzowanych monografii. W dorobku pracowników Katedry należy też wspomnieć o opiniowaniu 11 grantów krajowych i 5 grantów zagranicznych.

Pracownicy Katedry uzyskali świadectwa autorskie na następujące patenty i wzory użytkowe.
1. Tylek P., Walczyk J. 2008: Kolumna separacyjna do materiałów ziarnistych, zwłaszcza do nasion drzew leśnych. Patent nr. PL 200084 B1.
2. Tylek P., Walczyk J.2008: Separator pneumatyczny do materiałów sypkich, zwłaszcza do nasion drzew leśnych. Patent nr. PL 200085 B1.
3. Słowiński K., Walczyk J. 2009. Penetrometr uprawowy. Wzór użytkowy. nr 64299
4. Zgłoszenie patentowe z dnia 11.12. 2013 r. pt. Mieszadło siewnika punktowego typ PK firmy Agricola Italiana..
5. Walczyk J. 2013. Patent zgłoszony nr. P.404660. Wyciskacz sadzonek z kaset. Wdrożenie – umowa licencyjna z firmą „Marbet” Bielsko Biała, z dnia 6.03.2014.
6. Słowiński K. 2011. Urządzenie do mikrofalowej dezynfekcji gleby. Wzór użytkowy nr 65622.
7. Kormanek M. 2013. Urządzenie ciągnikowe do wywierania kontrolowanego nacisku na gruntu. Wzór użytkowy nr W.120048
8. Kormanek M. 2014. Urządzenie do monitorowania profilu lub powierzchni terenu, zwłaszcza drogi gruntowej. Wzór użytkowy nr W.120597.
9. Słowiński K., Walczyk J. 2013. Zgłoszenie wynalazku oraz prośba o objęcie go ochroną patentową w trybie krajowym: „Urządzenie do mikrofalowej dezynfekcji podłoża w workach”.
10. Słowiński K. 2013. Zgłoszenie wynalazku oraz prośba o objęcie go ochroną patentową w trybie krajowym: „Urządzenie do rozpalania kotła za pomocą mikrofal”.
11. Słowiński K. 2013. Zgłoszenie wynalazku oraz prośba o objęcie go ochroną patentową w trybie krajowym: „Przetwornik obrotów koła ciągnika”.
12. Słowiński K. 2014. Pojazd mikrofalowy do dezynfekcji podłoża. Wzór użytkowy nr 67313.
Wiele patentów i wzorów użytkowych dotyczących urządzeń pomiarowych było wykonane i zastosowane w własnych pracach badawczych.
W Katedrze były lub są prowadzone następujące tematy badawcze:
1. 1998 – 2000. Grant KBN – Wpływ obciążenia kołami maszyn na właściwości fizyko-mechaniczne i trakcyjne gleb leśnych.
2. 2000 – 2003 – Grant KBN – Analiza kryteriów sortowania nasion drzew leśnych.
3. 2004 – 2005 – Temat zlecony przez GDLP – Mechanizacja mikoryzacji i siew punktowy w namiotach foliowych nasion wybranych gatunków drzew leśnych.
4. 2006 – 2008 – Temat zlecony przez GDLP – Mechanizacja szczepienia gleby i siew punktowy nasion wybranych gatunków drzew leśnych w szkółkach otwartych.
5. 2009 – 2012 – Grant KBN – Techniczne, ekonomiczne i organizacyjne aspekty pracy w szkółkach leśnych.
6. 2011 – 2013 – Temat zlecony przez GDLP – Technologia hodowli sadzonek w korytach i inspektach z wykorzystaniem urządzeń mechanicznych oraz dezynfekcja gleby promieniowaniem mikrofalowym.
7. 2014– 2016 – Temat zlecony przez GDLP. Rozszerzenie oferty maszyn do mechanizacji prac w szkółkach leśnych.
8. 2014 – 2016 – Grant NCBiR Opracowanie nowej technologii i modelu funkcjonalnego maszyny do rekultywacji pól po uprawie wierzby energetycznej.
9. 2015 – 2017 – Grant NCBiR Funkcjonalny model automatu z systemem wizyjnym do skaryfikacji oraz oceny żywotności żołędzi na podstawie automatycznego rozpoznawania topografii zmian mumifikacyjnych.

Opracowano też i wdrożono do praktyki szkółkarskiej technologię mechanicznego wprowadzania biopreparatu mikoryzowego do podłoża szkółkarskiego oraz siewu punktowego nasion drzew leśnych.

Szczególne osiągnięcia posiada Katedra w konstrukcji i wdrażaniu do praktyki leśnej maszyn do pozbiorowej obróbki nasion drzew leśnych i mechanizacji prac w warunkach kontrolowanych oraz siewu nawozów, dawkowania biopreparatu mikoryzowego, przygotowania przedsiewnego gleby oraz siewu punktowego nasion drzew leśnych. Szczegółowy opis budowy tych maszyn, które zostały skonstruowane w Katedrze i wzbogaciły nasiennictwo i szkółkarstwo przedstawiono poniżej.